Karşılıksız çekten dolayı cezada sorumluluk

[OsmanSertan]

Böyle bir site yapıldığı ve insanlara yardımlarınızdan dolayı emeği geçenleri kutlarım
benim sorum yeni çek kanunu ile ilgili anlaşılmayan (en azından ben anlamadım) konularda
-Çekte hapis cezası kalktımı?
Benim bildiğim artık hapis cezası kalktı onun yerine hamilin başvrusu üzerine ibraz süresinde ibraz edilip karşılığı olmayan çekler için her bir yaprak için 1500 güne kadar idari para cezası veriliyor eğer ceza ödenirse hapis yoktur fakat ceza ödenmezse direk hapis kararı alınıyor

Tespitlerim doğru mu veya doğrusu nasıldır
Sormak istediklerim;
1-Karşılıksız çek nedeniyle verilecek para cezası çeki keşide edene mi yoksa borçluya mı kesilir
Örneğin Şirket çekidir ve borçlu şirkettir fakat çeki keşide eden imza yetkili müdürse para cezası müdüre mi kesilir şirkete mi
2-Para cezası ödenmezse hapis kararı kime verilir eskiden olduğu gibi çeki keşide edene mi yoksa başka birine mi Yani hapis nedeniyle yine keşide eden mi tehlike altında
3-Gerçek kişi mükellef (Tacir) kişinin çekleri şirket çekleri gibi vekalet verilen veya yetkilendirilen kişilerce keşide edilebilinir mi
Örneğin; Ahmet Durmaz gerçek kişi olan ve marketi olan bir mükelleftir kendi adına çek defteri vardır yanında çalışan Sezgin Yemen e yetki verdirerek Ahmet durmaz a ait işyeri çeklerini keşide edebilir mi ?
4-Cevap evet ise karşılıksız çekten dolayı para cezası ve ödenmezse hapis cezası çek sahibi Ahmet Durmaz mı yoksa verilen vekaletle çeki keşide eden Ahmet durmaz mıdır

Umarım yardımcı olabilirsiniz Şimdiden değerli vaktinizi ayırdığınız için teşekkürler

ayrıca 1500 güne kadar para cezasında 1 günlük ceza tutarı ne kadardır hesaplama nasıl yapılır ?

Tekrar teşekkürler

[Avukat]

Merhabalar, hoşgeldiniz.

Karşılıksız çekte doğrudan hapis cezasına hükmedilmemesi açısından eski kanunla yeni kanun arasında hiçbir farklılık bulunmuyor. 3167 Sayılı Kanun'un 16/1. fıkrasına göre, her bir çek yaprağı için verilecek adli para cezası seksenbin liradan fazla olamazdı; yeni Çek Kanunu 5/1. maddesine göre ise, her bir çekle ilgili olarak azami binbeşyüz güne kadar adli para cezası verilebilecek, ancak hükmedilecek adlî para cezası, çek bedelinin karşılıksız kalan miktarından az olamayacaktır. Binbeşyüz gün adli para cezası asgari hadden (20 TL) adli para cezasına dönüştürüldüğünde otuzbin TL adli para cezası verilebilecek, azami hadden (100 TL) adli para cezasına dönüştürüldüğünde ise yüzellibin TL adli para cezası verilebilecektir. Evet, sizin de belirttiğiniz gibi, şayet bu para cezaları ödenmezse, hapis cezasına dönüşecektir.

Öncelikle 5941 sayılı yeni Çek Kanunu'nun "Ceza sorumluluğu, çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı" başlıklı 5. maddesine bir göz atalım:

MADDE 5- (1) Üzerinde yazılı bulunan düzenleme tarihine göre kanunî ibraz süresi içinde ibrazında, çekle ilgili olarak karşılıksızdır işlemi yapılmasına sebebiyet veren kişi hakkında, hamilin şikâyeti üzerine, her bir çekle ilgili olarak, binbeşyüz güne kadar adlî para cezasına hükmolunur. Ancak, hükmedilecek adlî para cezası, çek bedelinin karşılıksız kalan miktarından az olamaz. Mahkeme ayrıca, çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağına; bu yasağın bulunması hâlinde, çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağının devamına hükmeder. Bu davalar, çekin tahsil için bankaya ibraz edildiği veya çek hesabının açıldığı banka şubesinin bulunduğu yer ya da hesap sahibinin yahut şikâyetçinin yerleşim yeri mahkemesinde görülür.

(2) Birinci fıkra hükmüne göre çek karşılığını ilgili banka hesabında bulundurmakla yükümlü olan kişi, çek hesabı sahibidir. Çek hesabı sahibinin tüzel kişi olması hâlinde, bu tüzel kişinin malî işlerini yürütmekle görevlendirilen yönetim organının üyesi, böyle bir belirleme yapılmamışsa yönetim organını oluşturan gerçek kişi veya kişiler, çek karşılığını ilgili banka hesabında bulundurmakla yükümlüdür.

(3) Çek hesabı sahibi gerçek kişi, kendisi adına çek düzenlemek üzere bir başkasını temsilci veya vekil olarak tayin edemez. Gerçek kişinin temsilcisi veya vekili olarak çek düzenlenmesi hâlinde, bu çekten dolayı hukukî ve cezaî sorumluluk çek hesabı sahibine aittir.

(4) Karşılıksız çek düzenleyen, adına karşılıksız çek düzenlenen ve ileri düzenleme tarihli çek üzerinde yazılı tarihe göre kanunî ibraz süresi içinde ibrazında, karşılığını ilgili banka hesabında bulundurmayan gerçek ve tüzel kişi hakkında, soruşturma evresinde Cumhuriyet savcısının talebi üzerine, sulh ceza hâkimi tarafından, kovuşturma evresinde resen mahkeme tarafından, karşılıksız çıkan her bir çekle ilgili olarak, çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı kararı verilir.

(5) Çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı kararı ile ilgili olarak, herhangi bir adres değişikliği bildiriminde bulunulmadığı sürece ilgilinin çek hesabı açtırırken bildirdiği adrese 11/2/1959 tarihli ve 7201 sayılı Tebligat Kanununun 35 inci maddesine göre derhal tebligat çıkarılır. Adresin bankaya yanlış bildirilmesi veya fiilen terkedilmiş olması hâlinde de, tebligat yapılmış sayılır.

(6) Hakkında çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı kararı verilmiş olan kişi, elindeki bütün çek yapraklarını ait olduğu bankalara iade etmekle yükümlüdür. Bu kişi adına yeni bir çek hesabı açılamaz.

(7) Hakkında çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı kararı verilmiş olan kişi, kararın kendisine tebliğ edildiği tarihten itibaren on gün içinde, düzenlemiş bulunduğu ve henüz karşılığı tahsil edilmemiş olan çekleri, düzenleme tarihlerini, miktarlarını ve varsa lehtarlarını da göstermek suretiyle, muhatap bankaya liste hâlinde vermekle yükümlüdür.

(8] Çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı kararına ilişkin bilgiler, güvenli elektronik imza ile imzalandıktan sonra, Adalet Bakanlığı Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi (UYAP) aracılığıyla Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasına elektronik ortamda bildirilir. Bu bildirimler ile bankalara yapılacak duyurulara ilişkin esas ve usuller, Adalet Bakanlığının uygun görüşü alınarak Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından belirlenir.

(9) Karşılıksız kalan bir çekle ilgili olarak yapılan soruşturma veya kovuşturma neticesinde;

a) Cumhuriyet savcısı tarafından kovuşturmaya yer olmadığına,

b) Mahkeme tarafından, beraat, ceza verilmesine yer olmadığı, davanın düşmesi veya davanın reddine,

karar verilmesi hâlinde, aynı kararda, çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağının kaldırılmasına da karar verilir. Bu karar, kesinleşmesi hâlinde, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasına sekizinci fıkradaki usullere göre bildirilir ve ilân olunur.

(10) Koruma tedbiri olarak verilen çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı kararına yapılan itirazın kabulü hâlinde, bu kararla ilgili olarak da sekizinci fıkradaki bildirim ve yayımlanma usulü izlenir.

(11) Birinci fıkrada tanımlanan suç nedeniyle kamu davasının açılmasının ertelenmesine, hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına, ön ödemeye ve 4/12/2004 tarihli ve 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun 297 nci maddesinin üçüncü fıkrasındaki tebliğnamenin tebliğine ilişkin hükümler uygulanmaz.

Şimdi sorularınızı kısa kısa cevaplayalım:

1) 5941 sayılı yeni Çek Kanunu m.5/1-2 gereğince, "Üzerinde yazılı bulunan düzenleme tarihine göre kanunî ibraz süresi içinde ibrazında, çekle ilgili olarak karşılıksızdır işlemi yapılmasına sebebiyet veren kişi hakkında, hamilin şikâyeti üzerine, her bir çekle ilgili olarak, binbeşyüz güne kadar adlî para cezasına hükmolunur..."
"...çek karşılığını ilgili banka hesabında bulundurmakla yükümlü olan kişi, çek hesabı sahibidir. Çek hesabı sahibinin tüzel kişi olması hâlinde, bu tüzel kişinin malî işlerini yürütmekle görevlendirilen yönetim organının üyesi, böyle bir belirleme yapılmamışsa yönetim organını oluşturan gerçek kişi veya kişiler, çek karşılığını ilgili banka hesabında bulundurmakla yükümlüdür."
Buna göre, çekin ibrazı tarihinde karşılığını bankada hazır bulundurma yükümlülüğü OLMAYAN (yetkisinin devam edip etmemesi fark etmez) keşideci tüzelkişi temsilcisi veya vekili hakkında adli para cezası verilemez. Halbuki; 3167 sayılı Kanuna göre tüzelkişi adına karşılıksız çek keşide eden temsilci veya vekiller hakkında çek bedeli kadar adli para cezası ve çek hesabı açtırma yasağı verilmekteydi.

2) Para cezası, çek karşılığını ilgili banka hesabında bulundurmakla yükümlü olan kişiye verilir.

3) 5941 sayılı yeni Çek Kanunu m.5/3: "Çek hesabı sahibi gerçek kişi, kendisi adına çek düzenlemek üzere bir başkasını temsilci veya vekil olarak tayin edemez. Gerçek kişinin temsilcisi veya vekili olarak çek düzenlenmesi hâlinde, bu çekten dolayı hukukî ve cezaî sorumluluk çek hesabı sahibine aittir."
Buna göre verdiğiniz örnekteki sorunun cevabı "hayır" olacaktır. Fakat fiilen böyle bir durum yaşanırsa, çek geçersiz sayılmayacak, yukarıdaki fıkra uyarınca böyle bir çekle ilgili tüm hukukî ve cezaî sorumluluk çek hesabı sahibi gerçek kişiye ait olacaktır.

4) Sorunuzda siz her iki ihtimalde de Ahmet Durmaz'ı hapis cezasına mahkum etmişsiniz, adamcağıza kurtulma imkanı bırakmamışsınız :)  Yukarıda da belirttiğim gibi, tüm hukukî ve cezaî sorumluluk çek hesabı sahibine aittir. Ancak temsilci/vekil ile çek hesabı sahibi gerçek kişi arasında geçerli bir temsil/vekalet ilişkisi bulunmuyorsa, yani yetkisiz bir temsil (yahut temsil yetkisinin aşılması) söz konusu ise, böyle bir durumda çek hesabı sahibi gerçek kişinin sorumluluğuna gitmek hukuka aykırı olacağından, TTK m. 730/I,3'un atfıyla TTK m. 590 gereğince imzalamış olduğu çek/çekler sebebiyle yetkisiz temsilcinin hukuki yönden (cezai yönden değil) bizzat sorumlu olacağını da belirtmek gerekir.

ayrıca 1500 güne kadar para cezasında 1 günlük ceza tutarı ne kadardır hesaplama nasıl yapılır ?

Adli para cezası; belirlenen gün sayısının, bir gün karşılığı olarak takdir edilen değer ile çarpılması suretiyle hesaplanan meblağın hükümlü tarafından Devlet Hazinesine ödenmesini gerektiren bir cezai müeyyidedir. Adli para cezasını ödemekle çek bedelini ödemek ayrı şeylerdir. Kişi adli para cezasını ödese bile çek bedeli yönünden icra yoluyla takibe maruz kalabilir.

Adli para cezasında bir gün için en az 20 TL en çok 100 TL tutarında bir karşılık belirlenebilir. Bu tutar kişinin ekonomik ve sosyal durumu nazarı itibara alınarak saptanır.

Adli para cezası, karşılıksız çek keşide etmek suçunda şu şekilde uygulanacaktır:

Örneğin 20.000 TL tutarında bir karşılıksız çek olduğunu düşünelim. Mahkeme günlüğü 100 TL'den adli para cezasına hükmederse, 20.000 / 100 = 200 gün adli para cezası ve ödenmediği taktirde de 200 gün hapis cezası söz konusu olacaktır. Aynı örnekte mahkeme günlüğü 20 TL'den adli para cezasına hükmederse, 20.000 / 20 = 1.000 gün adli parası ve ödenmediği takdirde de 1.000 gün hapis cezası uygulanacaktır.

[OsmanSertan]

Cevabınız için çok teşekkür ederim
fakat tüzel kişilik çekinde hapis cezası kime kesilir hala anlamadım
Örnek:Yetkin İnşaa A.Ş.
Yönetim Kurulu Üyeleri : Ali Yetkin , Selma Yetkin ve Ziya Yetkin den Oluşsun
Şirket Temsil ve İdare Yetkisi Yönetim Kurulu Adına Ali Yetkin e Verilmiş Olsun Yani Murahhas Üye (Kanuni Temsilci ve Mali İşlerinede Bakan Kişi)
Şirket Genel Müdürü ve Çek Keşide Etme Yetkilisi Ortak Olmayan Zeki Öksüz Olsun
Çeki Düzenleniyor çeki keşide eden Şirket müdürü Zeki Öksüz fakat Çek bedeli Ödenmiyor ve Hamilin Şikayeti Üstüne 100.000 Tl Para cezası veriliyor
Sorular
-100.000 Tl para cezası şirkete mi kesilir yoksa Ali Yetkin e mi ?
-100.000 Tl para cezası ödenmez ve hapis cezasına karar verilirse hapis cezası şirket kanuni temsilcisi ve yönetmekle görevli olan Ali Yetkin e mi verilir ?
O zaman yeni çek kanunu ile keşidecinin hapis cezası sadece keşideci olduğu için oluşmuyor yani hapis veya para cezası keşidecilik dolayısıyla değil , Hesapta parayı bulundurmak la görevli olan yani şirket mali işlerine bakan kişi
Ltd de Müdür A.Ş. de ise Mali İşler Müdürü yoksa Şirket Kanuni Temsilcisi dir
Tekrar görüşlerinizi almak isterim
Saolun

[Avukat]

3167 Sayılı Kanunun 16/2-3. fıkralarında hesap sahibi tüzel kişi hakkında cezai sorumluluk öngörülmüş, ancak; 31.12.2008 tarihinden sonra TCK'daki genel hükümlerin özel ceza kanunlarında da uygulanması sebebiyle bu tarihten itibaren TCK. nun 5. ve 7. maddeleri gereği tüzelkişinin cezai sorumluluğu hukuken ortadan kalkmıştır. Bu sebeple, eski çek kanunu olan 3167 Sayılı Yasanın tatbik edildiği dönemde tüzelkişiler suçun faili olmaktan çıkmıştı.
Yeni Çek Kanununda ise hesap sahibi tüzel kişi hakkında cezai sorumluluk öngörülmemiştir. Ancak, 5. maddenin 4. fıkrasına göre hesap sahibi tüzel kişi hakkında sadece koruma ya da güvenlik tedbiri olarak "çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı" verileceği öngörülmüştür. Dolayısıyla bugün için tüzelkişiler yönünden başkaca bir müeyyide bulunmamaktadır.
Bu bilgiler ışında sorunuza geçersek;
1) Para cezası sadece Ali Yetkin'e kesilecektir,
2) Para cezası ödenmezse Ali Yetkin hapse girmek durumunda kalacaktır.
Tüzel kişiler açısından 5941 sayılı yeni Çek Kanunu'nun m.5/2 hükmünü yeniden okursanız, sanırım zihninizde herhangi bir tereddüt kalmayacaktır. Ben diğer değerlendirmelerinizin doğru olduğunu belirtmekle yetineyim.
İyi çalışmalar...

[Öğrenci Serdar]

İyi çalışmalar dilerim Değerli Avukatım
Bir A.Ş. de akrabam finansman müdürü olarak görev yapmaktadır fakat imza yetkisi yoktur ve ticaret gazetesinde alınmış bir kararda yoktur
Finansman konusunda müdür ancak resmi olarak bu işi yaptığı veya yetkili olduğu belirlenmemiş
Bu durumda karşılıksız çek suçundan dolayı para veya ödenmediğinde hapis cezası Bu akrabam alır mı ? (Çünkü şirkette işi finansman fakat kanunen bu görevi yaptığı gözükmüyor ve yetkilide değildir)

Ayrıca akrabama şirket tarafından imza yetkisi verilmek isteniyor finansman ile ilgili para çekme para yatırma çek keşide etme gibi finansman konularında imza yetkisi verecek ve ticaret gazetesinde finansmandan sorumlu müdür olacağı karara bağlanacak yani isteniyor

Şimdi bu durumda yani bu istediklerini kabul ederse akrabam cezada sorumluluk olacak mıdır

Eğer ilk durumda yani şimdiki durumda karşılıksız çek ten dolayı ceza alma durumu yokta fakat resmi olarak yetkilendirilir ve yetki verilirse çekten dolayı cez alma durumu oluşacaksa o zaman yetkilendirilmeyi kabul etmeyecek
Sonuçta ne kadar finansman müdürüde olsa şirketlerde kararları kime ödeme yapılacak yapılmayacak yada paranın nasıl kullanılacağına şirket sahipleri karar veriyor
Her iki durumda da ceza durumu olur mu ?
Cevabınıza göre uyarıda bulunmak istiyorum çok teşekkür ederim

[Avukat]

Merhabalar. Anonim şirketlerde şirketin malî işlerini yürütmekle görevlendirilen yönetim kurulu üyesi dışında kalan hiçbir kişiye karşılıksız çek sebebiyle ceza verilemez. 5941 Sayılı yeni Çek Kanunu'nun m.5/2 hükmünde yer alan "yönetim organının üyesi" ifadesinden anlaşılması gereken şey bu. Diğer türlü şirkette kendisine emir ve talimat verebilecek durumda olan kişilerin varlığına rağmen daha alt kademede görev yapan kişilerin cezai sorumluluğa sahip olduğunu kabul etmek gerekecektirki böyle bir sonuç kanunun lafzıyla olduğu kadar amacıyla da bağdaşmayacaktır. Dolayısıyla yönetim kurulu üyesi olmadığı sürece akrabanızın endişelenmesine gerek yok.
Kolay gelsin...

[Öğrenci Serdar]

Çok teşekkür ederim sayın avukatım
o zaman A.Ş.de Yönetim kurulu üyesi olunması şart
peki aşağıdaki ifadeye göre
Limited şirkette dışarıdan atanan müdür varsa ve ortaklar müdür değilse
bu sefer karşılıksız çek cezası ile ortak olmayan müdür sorumlu olur mu ? yoksa müdür olmayan ortaklar mı sorumlu olur
Örnek: Sezgin Hafriyat Ltd.
Şirket ortakları %50 paylı iki ortaktır Ali Sezgin ile Mehmet Sezgin ve ortaklar müdür değildirler
fakat şirket müdürü ise dışarıdan atanan Ahmet Çelebi dir ve Ahmet Çelebi ortak değildir

o zaman Sezgin Hafriyatın karşılıksız çeklerinden ;
Ortak olmayan fakat şirket müdürü olan Ahmet Çelebi mi?
yoksa Şirket ortakları olan fakat müdür olmayan Ali Sezgin ile Mehmet Sezgin mi Sorumlu Olurlar

"Çek hesabı sahibinin tüzel kişi olması hâlinde, bu tüzel kişinin malî işlerini yürütmekle görevlendirilen yönetim organının üyesi,"

Teşekkürler Saygılar

[Avukat]

Limited şirketlerde müdür olmayan hissedarların (hisse oranı ne olursa olsun) karşılıksız çek suçundan sorumluluğu söz konusu değildir. Hissedar olsun veya olmasın limited şirketlerde karşılıksız çek suçunun muhatabı şirket müdürüdür.
İyi çalışmalar.

[Avukat]

Merhabalar.

Bu arada eşim Bursa adliyesinden 25 ekimde 5.Asliye ceza mahkemesinin hakkımda vermiş olduğu yeni bir kararı da almış.Yine karşılıksız çekten dolayı mahkeme bana 8,750.00 TL adli para cezası vermiş.Bundan sonraki süreç  nasıl işleyecek?Hakkımda yine yakalama kararı çıkacakmı?Şu an itibariyle bu parayı ödeme gücüm yok,hapse girip yatacakmıyım?

Evet, para cezasını ödemezseniz maalesef hapis yatmak durumunda kalacaksınız. Bu çerçevede hakkınızda yakalama kararı da çıkacaktır. Ancak karar henüz çok yeni. Mahkeme gerekçeli kararı yazdıktan sonra kararı size tebliğe çıkartacaktır. Tebliğ tarihinden itibaren yedi günlük süre içinde kararı temyiz edebilirsiniz. Şayet temyiz yoluna gidecekseniz (ki gitmeniz menfaatinizedir), bence gerekçeli kararın size tebliğ edilmesini de beklemeyin, kararı hemen temyiz edin. Temyize başvurmadan evvel bir avukatla görüşmeniz/avukatla anlaşmanız, şayet maddi imkanınız buna yeterli değilse, hiç değilse temyiz dilekçesini bir avukata yazdırmanız faydalı olacaktır. Kolay gelsin...

[timjoyful]

teşekkür ederim sayın avukat.Benim merak ettiğim şuydu.eşimin aldığı belge 2009 eylül ayında ki alınmış sanırım gerekçeli dediğiniz karar.Karara göre mahkeme bahsettiğim adli para cezasını vermiş.Eşim bu evrağı 2.5 hafta önce almış.Araştırmama göre Cumhuriyet savcılığı bu para cezasını hapse çeviriyormuş.Kısaca benim BU PARAYI YATIRMAM İÇİN NE KADAR SÜREM VAR,CUMHURİYET SAVCILIĞI HAPSE ÇEVİRMEYİ NE ZAMAN YAPAR VE EĞER ÖDEYEMEZSEM HAKKIMDA YAKALAMA NE ZAMAN ÇIKAR.DAHA NE KADAR ÖZGÜRÜM.
Şimdiden cevabınız için teşekkür ederim.

[Avukat]

Sorunuzun cevabı aşağıdaki linkte yer alıyor. Kolay gelsin...

http://www.vekil.net/forum/soru-cevap-ve-yardimlasma-bolumu/a-s'lerde-cekte-sorumluluk/msg2364/#msg2364

[sakaryalı]

yakınıma tacir olarak adıma 31/10/2012 tarihli 15 bin liralık çek vermiştim oda okula bağış yapmış durum çekin ödeme zamanı iflas dolayı ödeme yapmadı okulda çekin faturası yok diye işlem yapmamış sadece yazılmış çekin arkasında bankadan aldığım bilgiye göre 3 adet ciro var sicilimde büyük etki yapıyor bu yüzden okulla anlaşma yoluna gittim okul çeki kaybettiğini ama isterse yazı verebileceğini söyle di bu konuda hızlı gelişmesi için ne yapmam lazım avukat tutmak gerekirmi hangi yolu izlememgerekiyor