09.04.2002 tarih ve 24721 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren 4751 sayılı Kanun ile Emlak Vergisi Kanununda uzun süredir beklenen değişiklikler gerçekleşmiş bulunmaktadır.Kuşkusuz kanundaki en önemli değişiklik beyan usulünün kaldırılması ile mükelleflere getirilen kolaylık olmuştur. Artık kişiler vergi ödemek için karmaşık beyanname verme mükellefiyetine katlanmayacaktır.    

Bina ve Arazi  Vergisi Mükellefiyetinin Başlaması ve Bitmesi:

a-) Emlak Vergisi Kanunu'nun 33'üncü maddesinin 1-7 numaralı fıkralarında yazılı vergi değerininin yenilenmesini gerektiren şartların doğması halinde bu değişikliklerin doğduğu, aynı maddenin 8 numaralı fıkrasında yazılı halde ise bu duruma bağlı olarak takdir işleminin yapıldığı tarihi,

b-) Dört yılda bir yapılan takdir işlemlerinde takdir işleminin yapıldığı tarihi,

c-) Mükellefiyetin sukut ettiği tarihi,Takip eden bütçe yılından itibaren başlar.

Yürürlükten kaldırılan hükümlere göre mükellefiyetin başlangıcı genel beyana davet ile veya mükellefin beyana davet edilmesi ile başlamaktaydı.

Yeni hükümlere göre beyana davet işlemi bulunmamaktadır. Bunun yerine mükellefiyetin başlangıcı olarak;  4 yılda bir yapılan takdir işlemlerinde takdir işleminin yapıldığı tarihi takip eden bütçe yılından itibaren  bina vergisi mükellefiyeti başlamaktadır.

Bina ve Arazi  Vergisinin Tarh ve Tahakkuku:

Bina ve arazi  vergisi, ilgili belediye tarafından;

a) Dört yılda bir defa olmak üzere takdir işlemlerinin yapıldığı yılı takip eden bütçe yılının Ocak ve Şubat aylarında,

b) 33 üncü maddenin (1) ilâ (7) numaralı fıkralarında yazılı vergi değerini tadil eden sebeplerle bildirim verilmesi icabeden hallerde, vergi değerini tadil eden sebeplerin meydana geldiği bütçe yılını takip eden yılın Ocak ayı içinde, vergi değerini tadil eden sebep yılın son üç ayı içinde vuku bulmuş ve bildirim, vergi değerini tadil eden sebebin meydana geldiği bütçe yılını takip eden yılda verilmiş ise bildirimin verildiği tarihte,

c) 33 üncü maddenin ( 8 ) numaralı fıkrasında yazılı hallerde, takdir işlemlerinin yapıldığı bütçe yılını takip eden yılın Ocak ve Şubat aylarında, 29 uncu maddeye göre hesaplanan vergi değeri esas alınarak yıllık olarak tarh olunur.

Bildirim posta ile gönderilmiş ise vergi, bildirim verme süresinin son gününü takip eden yedi gün içinde tarh olunur.

Bu suretle tarh olunan vergiler, tarh edilen tarihte tahakkuk etmiş sayılır ve mükellefe bir yazı ile bildirilir.Yapılan tarh ve tahakkuku takip eden yıllarda, 29 uncu maddeye göre tespit edilen vergi değeri üzerinden hesaplanan bina ve arazi  vergisi, her bütçe yılının başından itibaren o yıl için tahakkuk etmiş sayılır.

Bir il veya ilçe hududu içerisinde birden fazla belediye olması halinde, belediye ve mücavir alan sınırları dışında bulunan bina ve araziye  ait bina ve arazi  vergisini tarha yetkili olacak belediye, ilgili valiler tarafından belirlenir.Emlak Vergisi eskiden olduğu gibi yıllık olarak tarh ve tahakkuk  ettirilmektedir.

Eski uygulamada beyan üzerine hesaplanan vergi, şimdi takdir işlemlerinin sonucunda hesaplanmaktadır.

Takdir işlemlerine bağlı tarh ve tahakkukun  yapıldığı yılı izleyen yıllarda 29'uncu maddeye göre tespit edilen vergi değeri üzerinden  kendiliğinden (Motorlu Taşıtlar Vergisinin tahakkuk etmesine benzer şekilde) tahakkuk etmiş sayılacaktır.

29'uncu maddenin eski halinde "rayiç bedel" tabiri yeralmakta iken, yeni halinde "vergi değeri" ibaresi bulunmaktadır.

Vergi değeri ise; mükellefiyetin başlangıç yılını takip eden yıldan itibaren her yıl, bir önceki yıl vergi değerinin aynı yıl için tespit edilen yeniden değerleme oranının yarısı nispetinde arttırılması suretiyle bulunur.      

Bildirim Verme Süresi :

Eski düzenlemeye göre " beyanname verme süresi" başlığını taşıyan 23'üncü  madde  tamamen değiştirilmiş ve "bildirim verme ve süresi" başlığı ile yeniden tanzim edilmiştir.

Maddenin yeni hali aşağıda yeralmaktadır.

"Bu Kanunun 33 üncü maddesinde (8 numaralı fıkra hariç) yazılı vergi değerini tadil eden nedenlerin bulunması halinde (geçici ve daimi muafiyetten faydalanılması hali dahil) emlâk vergisi bildirimi verilmesi zorunludur. Devlete ait arazi için bildirim verilmez.

Bildirimler;

a) Yeni inşa edilen binalar için, inşaatın sona erdiği veya inşaatın sona ermesinden evvel kısmen kullanılmaya başlanmış ise her kısmın kullanılmasına başlandığı bütçe yılı içerisinde,

b) Bu Kanunun 33 üncü maddesinde (8 numaralı fıkra hariç) yazılı vergi değerini tadil eden sebeplerin doğması halinde, değişikliğin vuku bulduğu bütçe yılı içerisinde,Emlâkın bulunduğu yerdeki ilgili belediyeye verilir.Yukarıdaki fıkralarda yazılı haller bütçe yılının son üç ayı içinde vuku bulduğu takdirde bildirim, olayın vuku bulduğu tarihten itibaren üç ay içinde verilir.

Elbirliği mülkiyetinde mükellefler müşterek imzalı bir bildirim verebilecekleri gibi, münferiden de bildirim verebilirler.

Paylı mülkiyet halinde ise bildirim münferiden verilir.

Elbirliği mülkiyetinde münferiden bildirim verildiği takdirde, gayrimenkule ait vergi değeri üzerinden hissedarların adedine göre ayrı ayrı tarh ve tahakkuk yapılır.

Bildirimlerin şekli ve kapsamı Maliye Bakanlığınca belirlenir."  

2002 Yılı Emlak Vergisi :2002 yılında ödenecek emlak vergisi ilk taksidi, 2001 yılı bina, arsa ve arazi vergisi hesaplamasına esas olan vergi matrahlarının %53,2 oranında arttırılması  sonucu bulunacak tutarın yarısı kadardır.

Bu tutar 2002 yılı  Mayıs ayı sonuna kadar ödenecektir.

2002 yılında yapılacak genel beyana esas olmak üzere, 2001 yılında yapılmış olan arsa ve arazilere ait asgari ölçüde birim değer tespitlerine ilişkin takdir kararları, 09.04.2002 tarihinden itibaren 30 gün içinde incelenerek, yeni değer tespitleri takdir edilecektir. 2002 yılının gerçek emlak vergisi, bu takdir işleminden sonra, yeniden belirlenen değerler üzerinden ilgili belediyelerce 2002 /Kasım döneminde hesaplanacaktır.

Kasım ayı içinde hesaplanan  vergiden, Mayıs ayı sonuna kadar ödenmiş olan  1. Taksit vergi mahsup edilir ve kalan kısım 2. Taksit olarak ödenir. Eğer fark kalmazsa veya negatif fark kalırsa ödeme yapılmaz,  ilk taksitte ödenen tutar yıllık vergiden fazla ise, fazla ödenen vergi  iade olunur. Emlak Vergisi Kanununda yapılan değişikliklerin yürürlüğe girmesinden önce 2002 yılı için beyanname verip vergi tahakkuk ettiren mükelleflerin vergisi yeni hükümlere  göre düzeltilir.

Önceki Yıllarda Beyanname Vermeyen Mükelleflere Tanınan Kolaylık:

2001 ve daha önceki yıllara ilişkin emlak vergisini ödememiş mükelleflere  oldukça önemli kolaylıklar sağlanmıştır.

Geçici 21'inci madde uyarınca;  

"1.1.2002 tarihinden önceki dönemlerde meydana gelen vergiyi doğuran olaylar nedeniyle bu tarihe kadar mükellefiyetini tesis ettirmemiş bulunan bina ve arazi vergisi mükelleflerinin bildirimde bulunmak suretiyle mükellefiyetlerini tesis ettirmeleri ve 1998-2001 yıllarına ilişkin olarak idarece tarh ve tahakkuk ettirilecek vergilerini her yıl için ayrı ayrı % 50 fazlasıyla 2002 yılı Mayıs ayı sonuna kadar ödemeleri halinde, 1998 yılından önceki vergilendirme dönemlerine ait emlâk vergileri aranmaz, 1998-2001 yıllarına ilişkin olarak yapılan tarhiyatlar hakkında vergi cezası kesilmez ve gecikme faizi uygulanmaz. Bu maddede belirtilen süre içinde bildirim vermeyen ve ödemelerini tam yapmayan mükellefler bu madde hükmünden yararlanamazlar."