HUKUKİ VE MALİ YÖNLERİYLE ADİ ORTAKLIK

Tarifi

Adi Ortaklık Borçlar Kanunu'muzun 520. Maddesinde "Şirket bir akittir ki onunla iki veya ziyade kimseler, saylerini ve mallarını müşterek bir gayeye erişmek için birleştirmeği iltizam ederler.

Bir şirket, ticaret kanununda tarif edilen şirketlerin mümeyyiz vasıflarını haiz değil ise bu bap ahkamına tabi adi şirket sayılır." şeklinde tarif edilmektedir.

Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde bulunan Borçlar Kanunu Tasarısı'nın 620. Maddesinde ise "Âdi ortaklık sözleşmesi, iki ya da daha fazla kişinin emeklerini ve mallarını ortak bir amaca erişmek üzere birleştirmeyi üstlendikleri sözleşmedir.

Bir ortaklık, kanunla düzenlenmiş ortaklıkların ayırt edici niteliklerini taşımıyorsa, bu bölüm hükümlerine tâbi âdi ortaklık sayılır." şeklinde tarif edilmektedir.

Kurumlar Vergisi Kanunu'nun 2. Maddesinin 8. Fıkrasında ise konuya iş ortaklığı olarak yaklaşılmakta dır. Buna göre "İş ortaklıkları: Yukarıdaki fıkralarda yazılı kurumların kendi aralarında veya şahıs ortaklıkları ya da gerçek kişilerle, belli bir işin birlikte yapılmasını ortaklaşa yüklenmek ve kazancını paylaşmak amacıyla kurdukları ortaklıklardan bu şekilde mükellefiyet tesis edilmesini talep edenler iş ortaklıklarıdır. Bunların tüzel kişiliklerinin olmaması mükellefiyetlerini etkilemez."

Bütün bu açıklamalar ışığında Adi Ortaklığı " iki yada daha fazla şahıs ya da tüzel kişinin emeklerini veya mallarını ortak bir gaye için birleştirmeleri durumunda oluşan ortaklık " olarak tarif edebiliriz.             

1.  Hukuki Açıdan Adi Ortaklık

Adi Ortaklık,

- Borçlar Kununu'nun 520 – 541 maddelerinde
- Borçlar Kanunu Tasarısının 620 – 645 maddelerinde

Hüküm altına alınmıştır.
           
4734 Sayılı Kamu İhale Kanunu'nun 15.08.2003 tarih ve 25200 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 4964 sayılı Kanun'un 10. Maddesiyle değiştirilen Ortak Girişimler başlıklı 14. Maddesi de bu konuda hükümler içermektedir.

Buna göre :

Madde 14.- Ortak girişimler birden fazla gerçek veya tüzel kişi tarafından iş ortaklığı veya konsorsiyum olarak iki türlü oluşturulabilir. İş ortaklığı üyeleri, hak ve sorumluluklarıyla işin tümünü birlikte yapmak üzere, konsorsiyum üyeleri ise, hak ve sorumluluklarını ayırarak işin kendi uzmanlık alanlarıyla ilgili kısımlarını yapmak üzere ortaklık yaparlar. İş ortaklığı her türlü ihaleye teklif verebilir. Ancak idareler, işin farklı uzmanlıklar gerektirmesi durumunda, ihaleye konsorsiyumların teklif verip veremeyeceğini ihale dokümanında belirtirler. İhale aşamasında ortak girişimden kendi aralarında bir iş ortaklığı veya konsorsiyum yaptıklarına dair anlaşma istenir. İş ortaklığı anlaşmalarında pilot ortak, konsorsiyum anlaşmalarında ise koordinatör ortak belirtilir. İhalenin iş ortaklığı veya konsorsiyum üzerinde kalması halinde, sözleşme imzalanmadan önce noter tasdikli iş ortaklığı veya konsorsiyum sözleşmesinin verilmesi gerekir. İş ortaklığı anlaşma ve sözleşmesinde, iş ortaklığını oluşturan gerçek veya tüzel kişilerin taahhüdün yerine getirilmesinde müştereken ve müteselsilen sorumlu oldukları, konsorsiyum anlaşma ve sözleşmesinde ise, konsorsiyumu oluşturan gerçek veya tüzel kişilerin, işin hangi kısmını taahhüt ettikleri ve taahhüdün yerine getirilmesinde koordinatör ortak aracılığıyla aralarındaki koordinasyonu sağlayacakları belirtilir.

Borçlar Kanunu'nun ilgili maddelerine göre taraflar doğrudan doğruya bir adi ortaklık kurabilirler, ya da bu ortaklık Ticaret Kanunu'nda belirtilen şirketlerin açık özelliklerini (Mümeyyiz vasıfları) taşımayan bir ortaklık ise bu ortaklık adi şirket sayılmaktadır.

Adi ortaklıklar tüzel kişiliğe sahip değillerdir. Ancak belli bir ticari unvanı kullanabilmektedirler.

Adi ortaklıkların tüzel kişiliği bulunmaması dolayısıyla ticaret siciline tescil ettirilme zorunluluğu bulunmamaktadır. Bu husus ile ilgili olarak 01.04.2009 tarih ve 27187 sayılı Resmi Gazete'de, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı'nın " İç Ticaret 2009/2" sayılı "Ticaret şirketlerinin tüzel kişiliği bulunmayan bir ortaklık yapısı ile işlettikleri ticari işletmelerin ticaret siciline tescili hakkında tebliğ" yayımlanmıştır. Bu tebliğ'in 3 maddesi hükümlerine göre "Tüzel kişiliği haiz ticaret şirketlerinin müştereken belli bir amacı gerçekleştirmek ve kâr elde etmek için kurdukları ve müştereken yönettikleri tüzel kişiliği bulunmayan ortaklıklar aracılığıyla işletilen ticarî işletmeler talep edilmesi hâlinde ticaret siciline tescil edilir." (Konu ile ilgili açıklamalar ilerleyen satırlarda yapılmıştır.)

Türk Ticaret Kanunu'nun 14/1 maddesinde "Bir ticari işletmeyi, kısmen dahi olsa kendi adına işleten kimseye tacir denir."  hükmü bulunmaktadır.                                                                     

Aynı maddenin 3 fıkrasında da "Bir ticari işletme açmış gibi, ister kendi adına, ister adi bir şirket veya her ne suretle olursa olsun hukuken var sayılmıyan diğer bir şirket adına (Ortak sıfatiyle) muamelelerde bulunan kimse, hüsnüniyet sahibi üçüncü şahıslara karşı tacir gibi mesul olur. " denilmektedir.

Bu hükümler çerçevesinde adi ortaklığı oluşturan taraflar tacir niteliğindedirler.

http://www.aksisnet.com/diyalogmuhasebe/Kutuphane.asp?Diyalog=3181